Ang Alegorya ng Yungib
Ang Alegorya ng Yungib
ni Plato
(Isinalin sa Filipino ni Willita A.
Enrijo)
At ngayon, sinasabi
ko na hayaan mong ipakita ko ang isang anyo na dapat mabatid o hindi mabatid
tungkol sa ating kalikasan: Pagmasdan! May mga taong naninirahan sa yungib na
may lagusan patungo sa liwanag na umaabot sa kabuuan nito. Sila’y naroroon mula
pagkabata, at ang kanilang mga binti at leeg ay nakakadena kung kaya’t hindi
sila makagalaw, hadlang ito sa pagkilos pati ng kanilang mga ulo . Sa di
kalayuan, sa taas at likod nila ay may apoy na nagliliyab, sa pagitan ng
apoy at mga bilanggo may daang papataas. Kung ang paningin mo ay dadako sa
mababang pader nito, maihahalintulad ito sa isang tabing na pinagtatanghalan ng
mga puppet.
Nasilayan ko.
At nasilayan mo rin
ba ang mga taong dumadaan sa pagitan ng mga dingding na may
dala- dalang mga monumento at larawan ng mga hayop na likha sa kahoy at
bato? Ang iba sa kanila ay nagsasalita, ang iba ay tahimik. Naipakita mo
sa akin ang kakaiba nilang imahe. Sila nga ay kakaibang mga bilanggo.
Katulad natin, ang
tugon ko, na ang tangi nilang nakikita ay pawang sarili
nilang mga anino?
Totoo, ang sabi
niya, paano nila makikita ang ano man kung hindi sila pinahihintulutang gumalaw
maging ang kanilang mga ulo? At may mga bagay na dapat lamang dalhin sa paraang
dapat lamang makita ng mga anino? Oo, sabi niya. At kung nakaya nilang hindi
sumang-ayon sa isa’t isa, hindi ba nila ipinalalagay na sila ay tumutukoy
ng kung ano pa man para sa kanila?
Tunay nga.
At sa higit
pang pagpapalagay na ang mga bilanggo ay may alingawngaw mula sa ibang dako,
hindi ba nila natitiyak na baka guniguni lamang ito ng isang dumaan at
may ipinagpapalagay tungkol sa pinagmumulan ng tinig?
Walang
tanong-tanong, ang tugon.
Sa kanila, ang sabi
ko, ang katotohanan ay walang kahulugan kundi ang anino ng mga imahe. Iyan ang
tiyak. Ngayon, balikan muli natin kung ano ang likas na magaganap kung sakaling
ang mga bilanggo ay maging malaya at di maaabuso sa kanilang pagkakamali. Sa
una, kung ang isa sa kanila ay mapalalaya at biglang tumayo, lumingon, lumakad
at tumingin patungo sa liwanag. Magdurusa sa sobrang sakit. Ito mismo ang
magpapalungkot sa kaniya. Gayundin hindi niya makikita ang dati niyang
kalagayan sapagkat ang tanging nakikita niya ay mga anino lamang.
Pagkatapos isaisip, tinuran ng isa na ang kaniyang nakita noong una ay
guniguni lamang, ngunit ngayon, siya ay papalapit na sa pagkatao. Nakikita
niya, mayroon na siyang maliwanag na pananaw- ano ang magiging tugon
niya?
O kaya’y, maaari
mong isipin na ang kaniyang guro ay nagtuturo ng mga bagay na dapat niya lamang
kilalanin. Hindi ba siya nagugulumihanan? Hindi kaya siya mahumaling na
ang anino na kaniyang nakita noong una ay mas tunay kaysa mga bagay na nakikita
niya sa kasalukuyan?
Malayong
katotohanan.
At kung siya ay
napilitang tumingin nang diretso sa liwanag, wala ba siyang nararamdamang
sakit upang siya’y magkubli sa nakikitang bagay? Kaniya bang aakalain na siya
ay nasa katotohanang mas maliwanag kaysa mga bagay na nakikita sa
kasalukuyan?
Totoo, ang sabi
niya.
At kung
ipinalalagay pang muli na siya ay atubiling hinila pataas sa matarik at
bako-bakong daan hanggang sapilitan siyang makarating sa harap mismo ng araw,
hindi ba siya mahihirapan at magagalit? Kapag nilapitan niya ang liwanag, ang
kaniyang mga mata ay maaaring masilaw at hindi niya magagawang makita ang mga
bagay-bagay sa kasalukuyan - ang katotohanan.
Hindi muna sa
kasalukuyan, sabi niya.
Kailangang mahirati
ang kaniyang paningin sa dakong itaas ng mundo. At makita niya nang maliwanag
ang mga anino, kasunod ay ang repleksiyon ng tao at iba pang bagay sa
tubig, at ang mismong mga bagay. Pagkatapos, tititig siya sa liwanag ng buwan
at mga bituin, at sa maningning na kalangitan; at kaniyang makikita ang ulap at
mga bituin sa gabi nang mas maningning kaysa liwanag ng araw na hatid ng
umaga.
Tiyak.
Higit sa lahat,
magkakaroon siya ng kakayahang makita ang araw, hindi lamang ang
repleksiyon niya sa tubig kundi makikita niya ang sarili sa kinaroroonan,
at hindi sa iba pa man, at siya ay makapagninilay-nilay kung sino siya.
Tiyak.
At siya ay
makararating sa pagtatalo na siya mismo ay naglaan ng panahon. At ang gumagabay
sa lahat ng ito ay yaong nakikita sa mundo, na naging dahilan upang siya at ang
kaniyang kapwa ay masanay sa pagtitig.
Maliwanag, sabi
niya, una niyang makikita ang liwanag pagkatapos ang dahilan tungkol sa
kaniyang sarili. At kung maalala niya ang dating tahanan, at ang karunungan sa
yungib pati ang mga kapuwa bilanggo, hindi ba niya maipalalagay na mapaliligaya
niya ang sarili sa pagbabago at kaawaan na lamang sila?
Tiyak at tumpak.
At kung sila ay
nasanay na sa pagtanggap ng mga karangalan sa kung sino sa kanila ang mabilis
na makapuna sa pagdaan ng mga anino at makapagsabi kung sino ang nakaranas
niyon dati? Kung sinuman ang makapagpapasiya nang mahusay para sa kinabukasan,
sa iyo bang palagay sino ang makapag-iingat sa tinatawag na dangal at
kaluwalhatian? O kaya’y kainggitan ba ang may taglay nito? Hindi ba niya
babanggitin ang tinuran ni Homer.
“Mas mabuting
maging mahirap na alipin ng dukhang panginoon.” At matututuhang tiisin
ang mga bagay kaysa isaisip ang kanilang ginagawa at mamuhay katulad ng
kanilang gawi?
Oo, ang sabi niya.
Sa palagay ko ay pipiliin niyang magtiis kaysa aliwin ang mga huwad na akala at
mabuhay sa kahabag-habag na kalagayan.
Para makatiyak,
sabi niya.
At kung mayroon
mang paligsahan, at kailangan niyang makipagtagisan sa pagsukat sa mga anino
kasama ang mga bilanggo na kailanman ay di nakalaya mula sa yungib. Sa
sandaling ang paningin ay nananatiling mahina, at bago ito maging matatag (may
dapat isaalang – alang sa panahon na kakailanganin upang makamit ang bagong
kalagayan ng paningin) hindi ba siya katawa-tawa? Sasabihin ng tao sa kaniya na
ang pagpunta at pagdating niya nang wala ang mga paningin ay mas mabuti na
hindi na lamang isaisip ang pag-unlad. At kung sinuman ang sumubok na palayain
ang iba at gabayan patungo sa liwanag; hayaang hulihin ang
nagkasala at dalhin nila sa kamatayan.
Walang tanong, ang
sabi niya.
Ito ang kabuuan ng
alegorya, ang sabi ko; maaari mong dagdagan mahal kong Glaucon ang
mga dating katuwiran. Ang bilangguan ay mundo ng paningin, ang ilaw ng apoy ay
ang araw. Hindi mo ako mamamali kung ipakakahulugan mo na ang paglalakbay
papataas ay maging pag-ahon ng kaluluwa patungo sa intelektuwal na mundo
batay sa mahina kong paniniwala. Aking ipinahahayag, ito ay batid ng
Diyos maging tama man o mali. Ngunit tunay man o huwad, ang aking opinyon sa
mundo ng karunungan ay ito, ang ideya ng kabutihan ay nananatili sa huli at
matatagpuan lamang nang may pagpupunyagi; at kapag ito’y natagpuan, ang lahat
ng bagay na maganda at tama sa daigdig at ang pangunahing pinagmumulan ng
dahilan at katotohanan ay yaong sinumang may kapangyarihang kumilos nang may
katuwiran sa publiko o pribadong buhay. Samakatuwid kailangan na ang kaniyang
mga mata ay may matibay na tuon para sa mga bagay na ito.
Sumasang-ayon ako,
sabi niya, hanggat may kakayahan akong maunawaan ka.
At ang sabi ko,
huwag kang magtaka sa iba na may magandang pananaw na ayaw man lang
magbahagi para sa kapakanan ng tao; para sa kanilang kaluluwa sa itaas ng
mundo ay madali lamang kung saan sila’y naghahangad na manirahan; magiging
likas ang kanilang paghahangad, kung ang ating alegorya ay
mapagkakatiwalaan.
Oo, tunay na likas.
At mayroon bang
bagay na nakapagtataka sa mga taong nakadaan mula sa banal na pagninilay-nilay
patungo sa makasalanan nilang kalagayan o gumawa ng labag sa kagandahang-asal?
Samantala, habang ang kaniyang mga mata ay kumukurap bago siya mahirati sa
kadiliman, siya ay mapipilitang lumaban sa korte o sa ibang lugar, tungkol sa
anino ng imahe ng katarungan at magpupunyaging maunawaan nang ganap ang
katarungan.
Anuman, ngunit
kamangha-mangha ang kaniyang tugon.
Sinuman ang
may wastong pag-iisip ay mababatid na ang pagkalito ng mga paningin ay dalawang
uri o nanggaling sa dalawang dahilan, maaaring mula sa paglabas ng liwanag o
patungo sa liwanag. Kapag nakita niya na sinuman na may pananaw na magulo at
mahina ay masasabing hindi pa handang humalakhak. Una niyang itatanong kung ang
kaluluwa ba ng tao ay maghahatid nang maliwanag na buhay? O kaya’y maglalapit
mula kadiliman patungo sa araw na labis na nakasisilaw? At kaniyang
bibilangin ang maligayang kalagayan niya, at siya ay maaawa sa iba, o kung nasa
isipan man niyang pagtawanan ang kaluluwa na nanggaling mula ilalim patungo sa
liwanag, mayroon pang mga dahilan bukod dito kaysa mga halakhak na bumati sa
kaniya at bumalik mula sa itaas ng liwanag patungo sa yungib.
Iyan, ang sabi niya
na dapat itangi.
Bahagi ng akdang binasa |
Pinapaksa sa bahagi na napili sa akdang
binasa |
Kaugnayan ng larawan sa napiling bahagi |
At kung siya ay
napilitang tumingin nang diretso sa liwanag, wala ba siyang
nararamdamang sakit upang siya’y magkubli sa nakikitang bagay? Kaniya bang
aakalain na siya ay nasa katotohanang mas maliwanag kaysa mga
bagay na nakikita sa kasalukuyan? |
Ang pinapaksa ng bahaging ito ay ang maaaring maramdaman ng isang tao sa oras na tumingin siya nang
diretso sa liwanag o katotohanan, na kung makita ba niya ang katotohanan ay
hindi siya iiwas ng tingin dito kahit na ito ay maaaring makasakit sa kaniyang
sarili. At kung mas pipiliin niya ba na maniwala sa mga dati niya nang
nakasanayan kaysa sa bagong katotohanan na nakahain sa kanya sa kasalukuyan. |
Maiuugnay ang napiling bahagi sa larawan sa kadahilanang ang bawat
tao ay may kani-kaniyang isip, gawi, at paguugali, gayon din pagdating sa mga
kinagisnan at kinasanayan. Ngunit dahil sa impluwensiya at mga aral na
nakukuha sa edukasyon, kapaligiran, pamilya, at lipunan. Ang bawat isa din ay
nagkakaroon ng kakayahan na mamulat sa katotohanan pagdating sa aspeto ng
politika, ekonomiya, modernisasyon, at globalisasyon. Nasa tao na nga lamang
kung pananatilihin niya ang paniniwala sa kaniyang nakasanayan, o mas
pipiliin niya na maging mulat sa mga bagong katotohanan. |
Comments
Post a Comment